Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra Doğu Avrupa, Orta Asya ve Kafkasya’da istikrar elde edemeyen ülkelerde gerçekleşen muhalif halk hareketlerinin benzeri Ermenistan’da yaşanıyor.

Bazı ülkelerdeki muhalif hareketlerde sembol isimler ön plana çıktı. Gürcistan’da Mihail Saakaşvili, Kırgızistan’da Kurmanbek Bakiyev örneği gibi. Ermenistan’da iktidara karşı başlayan muhalif eylemler ise Nikol Paşinyan öncülüğünde ilerliyor.

Ermenistan’da Serj Sarkisyan’ı Başbakanlıktan istifaya götüren sürecin mimarı Nikol Paşinyan, siyasi hayatından önce de "muhalif" kişiliğiyle tanınıyor.

Başkent Erivan’da iktidara karşı başlayan muhalif hareketin 43 yaşındaki lideri Paşinyan, bu sıralar yönettiği protesto eylemlerinin "provasını" on yıl önce Cumhurbaşkanlığı seçimleri sonrasında yaparak tecrübe kazandı.

Gençliğinden beri yönetime karşı eleştirel tavrı Paşinyan’ı iki defa hapse mahkum ettirse de bugün bu tavrı onu iktidar basamaklarına tırmandırıyor.

Daha genç yaşta gazetecilik yapmaya başlayan Paşinyan, çalışırken aynı anda yüksek tahsilini yaptığı Erivan Devlet Üniversitesi Gazetecilik Bölümü'nden, eğitimini bitirmek üzereyken siyasi nedenlerden dolayı atıldı. Paşinyan, muhalif kişiliğini daha gazetecilik yıllarında göstermeye başladı ve kısa bir süre sonra kurduğu Oragir gazetesinin genel yayın yönetmeni oldu.

Gazetesi aracılığıyla iktidara yönelik eleştirilere başlayan Paşinyan, 1999’da bir haber yüzünden mahkemelik oldu ve bir yıl hapis cezasına çarptırıldı, ardından da gazete kapandı.

Muhalif "Aykakan Jamanak" isimli gazetenin genel yayın yönetmenliğine getirilen Paşinyan, gazetecilikten siyasete geçişini 2007’de gerçekleştirdi.

Ermenistan’da 2007'deki milletvekili seçimlerinde dönemin Başbakanı Serj Sarkisyan ve Cumhurbaşkanı Robert Koçaryan’a karşı "İmpiçment" blokundan listeye giren Paşinyan, bu seçimde kazanamadı. Paşinyan, hile karıştırıldığını öne sürerek seçimlerin yenilenmesi talebinde bulundu.

Ülkede 2008’deki Cumhurbaşkanlığı seçimlerinden ikinci sırada çıkan Levon Ter-Petrosyan taraftarlarının Erivan’da başlattığı protesto eylemlerinde, çıkan olaylarda ölenler ve yaralananlar olmuştu.

Seçimler öncesinde Ter-Petrosyan’ın seçim karargahında çalışmalara destek veren Paşinyan, seçim sonrası gerçekleştirilen protesto eylemlerini organize etmekten suçlandı ve 2010'da 7 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Paşinyan, bir yıl sonra Ermenistan’ın bağımsızlığının 20. yılı nedeniyle çıkarılan afla serbest kaldı.

Siyasi hayatını sürdürmeye kararlı olan Paşinyan, 2012’deki milletvekili seçimlerine Ermeni Ulusal Kongresi bloğundan katıldı ve bu defa seçildi. Elk (Çıkış) partisinden 2017’deki seçimlerden de milletvekili olarak çıkan Paşinyan, ayrıca Erivan Belediye Başkanlığı adayı da oldu ancak kazanamadı.

Başbakanın yetkilerini genişleten anayasa değişikliklerinin ardından bu yıl nisanda Cumhurbaşkanlığı görev süresi dolan Serj Sarkisyan’ın bu defa da parlamentoda Başbakan seçilmesi Paşinyan’ı harekete geçirdi.

Paşinyan’ın kep şapkasını takıp sırt çantasını yüklenerek Gümrü şehrinden Erivan’a kadar “Benim adımım” ismini verdiği yürüyüş eylemiyle başlattığı muhalif hareket, 12 Nisan’da “Adım at, Serj’i reddet” sloganı ile Erivan sokaklarında büyük protesto gösterisine dönüştü.

Paşinyan’ın öncülüğünde Cumhuriyet Meydanı’nda düzenlenen mitinglere katılım arttı. Paşinyan ve bazı arkadaşları gözaltına alındı ancak 23 Nisan’da Sarkisyan, Paşinyan’ın haklı olduğunu söyleyerek istifa etti ve aynı zamanda Paşinyan da serbest bırakıldı.

Bu olaylar sonrasında Nikol Paşinyan, beklenmedik şekilde muhalif hareketin “güçlü lideri” haline geldi. Daha önceki siyasi hayatında dikkati çekmeyen Paşinyan’ın bir anda güçlenmesi, ekonomik sıkıntı içerisindeki Ermenistan halkının da ümitlerini arttırdı.

Ülkede kangren haline dönmüş problemlerde boğulmaya başlayan halkın, siyasi hayatında çok da başarılı olamayan Paşinyan ismine çaresizlikten sarıldığı yorumları yapılıyor.

Paşinyan, Gümrü’den çıktığı yolda ilk amacına ulaştı ve Sarkisyan’ı koltuğundan etti. Şimdi ise Başbakanlık kapısını, arkasına aldığı destekle zorluyor.

Parlamentoda yarın yapılacak Başbakanlık seçimi, Paşinyan’ın da ülkenin de kaderini belirleyecek.

Paşinyan'ın Türkiye hakkındaki görüşleri

Nikol Paşinyan’ın geçmişte zaman zaman dile getirdiği Türkiye hakkındaki görüşleri de ilerde Başbakan olması halinde iki ülke arasındaki ilişkilerde değişiklik olmayacağını gösteriyor.

Paşinyan, Türkiye’nin, özellikle de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Türkiye-Ermenistan ilişkilerinin düzenlenmesi hususunu Dağlık Karabağ meselesi ile birleştirdiğini, Türkiye’nin her konuda Azerbaycan’ı desteklemesinden dolayı Dağlık Karabağ meselesinin çözümünde de objektif olamayacağını öne sürüyor.

Türkiye’nin Rusya’dan S-400 hava savunma füze sistemi almasına da karşı olduğu bilinen Paşinyan, bu satışın Rusya ile müttefiklik anlaşmasına zarar vereceğini savunmuştu.

Paşinyan, S-400 füzeleri sayesinde Türkiye, Ermenistan’da bulunan İskender füzelerine karşılık Azerbaycan’a yardım edebileceği için bu satışın sevindirici olmadığı düşüncesinde.

Paşinyan'ın Rusya hakkındaki düşüncesinde değişim

Rusya’ya karşı düşüncesini son döneme kadar koruyan Paşinyan, Rusya'ya güvenilmemesi gerektiği fikrini geçmişte savunmuştu.

Ancak iktidara karşı protesto gösterilerinde desteği artan Paşinyan'ın görüşlerinde hızlı değişiklik oldu. Rusya’nın Ermenistan’ın dostu olduğunu belirten Paşinyan, bu düşünce değişikliğini tekrarlamak adına ülkedeki 102'nci Rus askeri üssünün yakınında, Gümrü şehrinden “Rusya’ya düşman olmadıklarını” söyledi.

"Ermenistan'ın Türkiye ve Azerbaycan ile olan sınırlarında büyük güvenlik problemi bulunduğu" kanaatini taşıyan Paşinyan, Ermenistan ordusunun bu hususta yetersiz olmasından dolayı ülkedeki Rus askeri üssünün kendileri için problem olmayacağı görüşünde. Buna rağmen Paşinyan, Rusya’nın Azerbaycan’a silah satmasını problem olarak görüyor.

Geçen yıl Ermenistan’ın Avrasya Ekonomik Birliğinden çıkmasını isteyen Paşinyan, Ermenistan’a gelen Rus milletvekilleriyle görüşmesinden sonra Ermenistan’ın hem Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü hem de Avrasya Ekonomik Birliği üyesi kalacağını vurguladı.

Hakkında "ABD'nin desteklediği" iddiaları yer alsa da Paşinyan, hem Rusya'ya hem de Batı'ya sinyal vermeye çalışarak denge politikası gütmeye çalışıyor. Paşinyan, konuşmalarında Ermenistan'ın Avrupa Birliği (AB) ve ABD ile de ilişkilerine önem atfediyor.

Komşu ülkelerden bahsederken Türkiye ve Azerbaycan’ı saymayan Paşinyan, İran ve Gürcistan ile ilişkileri de "stratejik" şeklinde nitelendiriyor.

 

(AA)